uzasadnienie projektu

Strategia "od pola do stołu" (ang. farm-to-fork), zaproponowana przez Komisję Europejską w ramach Zielonego Ładu dla Europy, planuje zainicjować znaczące zmiany w rolnictwie, wprowadzając zmiany w produkcji prowadzące do ogólnie zrównoważonego i niskoemisyjnego stylu gospodarowania. W proponowanej strategii realizacji wspólnej polityki rolnej (WPR) w latach 2021-2027 zaproponowano dziewięć celów, skupiających się m.in. na rentowności i odporności gospodarstw rolnych, konkurencyjności, równowadze sił rynkowych w pionie żywnościowym, zmianie pokoleniowej czy tętniących życiem obszarach wiejskich. 

Chociaż nie istnieje jedna definicja małego gospodarstwa rolnego, nie ulega wątpliwości, że ¾ gospodarstw rolnych w UE określa się jako bardzo małe, spełniające głównie funkcje nietowarowe i prowadzące niewielką produkcję. 77,6% gospodarstw rolnych gospodaruje na obszarze mniejszym niż 10 ha. Małe gospodarstwa są zatem podstawą europejskiego rolnictwa, a ich rola i znaczenie (w tym społeczne i środowiskowe) muszą być podkreślane. Jednocześnie UE stoi przed wyzwaniami związanymi ze starzeniem się społeczeństwa, migracją z miast oraz problemem zmian międzypokoleniowych w rolnictwie. Tylko 11% kierowników gospodarstw rolnych ma mniej niż 40 lat. Jednocześnie spada liczba gospodarstw rolnych. Rolnictwo jest sektorem kapitałochłonnym o stosunkowo wysokich barierach wejścia na rynek. Trwałość całej nowej koncepcji rolnictwa zależy zatem od rentowności małych gospodarstw rodzinnych, które zostaną przekazane młodym rolnikom. 

Małe gospodarstwa nie mogą korzystać ze strategii rozwoju dużych gospodarstw ze względu na wymagania czasowe, administracyjne, kapitałowe i dotyczące wiedzy. Szansą na skuteczne osiągnięcie rentowności i zrównoważonego rozwoju jest intensywna produkcja, która generuje wysoką wartość dodaną. Oznacza to zazwyczaj produkcję pracochłonną i wstępnie przetworzoną. Barierą rozwoju jest często brak kapitału inwestycyjnego oraz trudności z wejściem na rynek (zwłaszcza do sieci handlowych). Rozwiązaniem w tym przypadku jest współpraca pomiędzy samymi rolnikami, a także z innymi przedsiębiorstwami w pionie, z wykorzystaniem nauki i doradztwa. 

Niestety, w Czechach, Polsce, na Węgrzech, Litwie i Słowacji każdy rodzaj współpracy jest jeszcze zdyskredytowany przez doświadczenia socjalistyczne i niepowodzenia transformacyjne. Jednak dzisiejsi młodzi rolnicy i studenci kierunków rolniczych nie mają już własnych negatywnych doświadczeń. Korzystają z usług gospodarki współdzielenia. W sytuacji, gdy wsparcie państwa dla nawiązywania jakiejkolwiek współpracy jest ograniczone lub niewłaściwie wykorzystywane, a poziom spółdzielczości jest niski, konieczne jest stworzenie innowacyjnej bazy wiedzy, która zainicjuje wspólne działania młodych rolników. Innowacje polityczne w ramach strategii znacząco wpłyną na sytuację młodych rolników w małych gospodarstwach. 

Kształcenie studentów kierunków rolniczych i szkolenie aktywnych młodych rolników jest niezbędnym aspektem długoterminowej perspektywy rolnictwa w kontekście nadchodzących zmian. Ważne jest, aby zwrócić uwagę na problemy związane z trwałością małych gospodarstw w obecnych warunkach gospodarczych i społecznych, określić słabe punkty i punkty krytyczne, które mogą znacząco wpłynąć na cały proces w dłuższej perspektywie oraz promować działania, które umożliwią pomyślne i rentowne rolnictwo w długim okresie. W związku z tym proponowany projekt ma na celu stworzenie zróżnicowanego pod względem międzynarodowym i merytorycznym zestawu produktów, przygotowanych w ramach współpracy międzynarodowej, które w kontekście nowo zaproponowanej strategii pomogą młodym rolnikom z małych gospodarstw dostosować się do nowych warunków, zakładając długoterminową rentowność, zrównoważenie działalności rolniczej i zwiększenie wartości dodanej.